Publikujemy zaproszenie na konferencję „Opolno-Zdrój to przyszłość! Od konceptualnych plenerów do sprawiedliwej transformacji”. Wydarzenie odbędzie się w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w dniach 6-7 grudnia.
Opolno-Zdrój to dawne miasteczko uzdrowiskowe, położone na skraju odkrywkowej kopalni węgla brunatnego „Turów” na styku granic Polski, Czech i Niemiec. Kiedyś miejsce znane z wód mineralnych i leczniczego błota, dzisiaj zmaga się ze społecznymi, ekonomicznymi i środowiskowymi konsekwencjami działalności wydobywczej.
W związku z międzynarodowym sporem wokół kopalni, postępowaniami sądowymi, transformacją energetyczną i widmem zamknięcia odkrywki mieszkańcy stawiają pytanie o przyszłość: jak może wyglądać życie w Opolnie-Zdroju, i – szerzej – całym regionie, gdy nie będzie już zorganizowane wokół wydobycia węgla?
Konferencja „Opolno-Zdrój to przyszłość! Od konceptualnych plenerów do sprawiedliwej transformacji” to efekt kilkuletniego zaangażowania grupy artystek i artystów związanych z Biurem Usług Postartystycznych w pracę ze społecznością Opolna-Zdroju. Podczas wydarzenia odbędą się pokazy, wystąpienia i panele dyskusyjne, w których wezmą udział przedstawiciele lokalnej społeczności, polscy, czescy i niemieccy aktywiści, ekspertki i eksperci oraz twórcy i badaczki działające w regionie. Uczestnicy i uczestniczki będą rozmawiać o złożonej przeszłości, trudnej teraźniejszości i niepewnej przyszłości tego miejsca oraz o tym, jak z jego perspektywy wyglądają kwestie środowiskowych i społecznych kosztów przemysłu wydobywczego, kryzysu klimatycznego oraz transformacji energetycznej. Przedyskutują, jak za pomocą narzędzi i praktyk postartystycznych można reagować na kryzys klimatyczny oraz pobudzać wyobraźnię oraz rozmyślać o przyszłości oraz wspierać procesy transformacji energetycznej, społecznej i kulturowej.
Dlaczego Opolno-Zdrój?
O miejscowości głośno zrobiło się głośno na początku 2021 r., gdy czeski rząd zaskarżył w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej decyzję o przedłużeniu wydobycia w odkrywce “Turów” do 2044 r. Jej wykonanie oznaczałoby zniknięcie z powierzchni ziemi połowy pełnego zabytkowej architektury uzdrowiskowej Opolna-Zdroju, eskalację problemów i napięć trapiących lokalną społeczność oraz dalsze zanieczyszczanie środowiska i degradowanie krajobrazu. Choć w 2022 r. rządy Polski i Czech oficjalnie podpisały ugodę, to spór o “Turów” wciąż trwa – w sądach toczą się postępowania dotyczące skarg składanych m.in. przez polskie organizacje klimatyczne i ekologiczne oraz niemieckie miasto Żytawa. Obecna koncesja kopalni jest ważna do końca 2026 r. O dalszych losach odkrywki, Opolna-Zdroju i innych okolicznych miejscowości zdecyduje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz kierunek, jaki w najbliższych latach przyjmie regionalna, polska i unijna polityka klimatyczna i energetyczna.
Opolno-Zdrój to także miejsce istotne dla historii polskiej sztuki. To właśnie tam w lipcu 1971 roku, odbył się pionierski, pierwszy ekologiczny plener artystyczny pt. „Ziemia Zgorzelecka 1971: Nauka i sztuka w procesie ochrony naturalnego środowiska człowieka”. W sympozjum wzięły udział najważniejsze polskie artystki i artyści, naukowczynie, eksperci oraz przedstawiciele społeczności lokalnej – mieszkańcy miejscowości, górnicy, dyrekcja kopalni. Wydarzenie było w całości poświęcone problematyce ekologicznej i stało się jednym z momentów założycielskich rodzącej się wtedy w polskim świecie twórczym świadomości środowiskowej. Bezpośrednia bliskość kopalni, elektrowni i industrialnego krajobrazu oraz program pleneru inspirowały artystki i artystów do tworzenia ekologicznych wypowiedzi artystycznych, a także prowadzenia dyskusji na temat relacji człowieka i środowiska.
Więcej informacji o konferencji i jej harmonogramie można znaleźć w mediach społecznościowych.