Wielkopolska Wschodnia planuje odejście od węgla do 2030 roku, by 10 lat później osiągnąć neutralność klimatyczną. A to będzie wymagało kompleksowych działań. Fundacja WWF Polska i Fundacja Instrat prezentują rekomendacje jak przeprowadzić sprawiedliwą transformację i zapewnić jej finansowanie w swoim nowym raporcie.

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST), będący dodatkowym zastrzykiem pieniędzy dla europejskich regionów węglowych, to ogromna szansa dla całej Wielkopolski Wschodniej. Jest ona w dużo gorszej kondycji gospodarczej niż pozostała część województwa, szczególnie pod względem bezrobocia i poziomu wynagrodzeń. Wsparcie z FST pomoże regionowi złagodzić negatywne skutki społeczne, gospodarcze i środowiskowe trwającej właśnie transformacji energetycznej.

By opracować skuteczne rozwiązania dla bezpiecznej przyszłości regionu i jego mieszkańców, Fundacja WWF Polska zleciła szczegółową diagnozę sytuacji pod kątem transformacji rynku pracy, suszy i stosunków hydrologicznych oraz zmiany miksu energetycznego do 2030 r. Na tej podstawie powstały dwa scenariusze na przyszłość, dotyczące struktury zatrudnienia i rekultywacji terenów, które znajdziemy w raporcie „Sprawiedliwa transformacja w Wielkopolsce Wschodniej – diagnoza i wytyczne”.

Co z pracownikami ZE PAK?

Największym pracodawcą i jednocześnie emitentem gazów cieplarnianych w regionie jest obecnie GK ZE PAK (Grupa Kapitałowa Zespół Elektrowni Pątnów Adamów Konin S.A.). W październiku 2020 r. ZE PAK opublikował nową strategię, diametralnie zmieniając kierunki swojego rozwoju. Zadeklarował m.in. porzucenie budowy nowych odkrywek węgla brunatnego i stopniowe zamykanie istniejących. A także zamknięcie elektrowni węglowych do 2030 r. 

Autorzy raportu WWF Polska i Instrat wskazują, że do zakończenia działalności opartej na eksploatacji węgla, czyli do roku 2030 r., uprawnienia emerytalne nabędzie zaledwie 55% pracowników koncernu. W związku z tym przed spółką i władzami podregionu stoi wyzwanie, co zrobić z pozostałym 45% ogółu zatrudnionych. Muszą zaplanować, jak zapewnić finansowanie i jak wdrożyć programy podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników koncernu. Dotyczą ich również  programy rekultywacji terenów poodkrywkowych. Rekomendacje z raportu są takie, by Fundusz Sprawiedliwej Transformacji wspierał w sposób szczególny inwestycje skierowane na te wyzwania.

Jak wynika z raportu, środki z FST powinny wspierać transformację rynku pracy i priorytetyzować inwestycje wpisujące się w Europejski Zielony Ład, aby wykorzystać posiadane kompetencje pracowników oraz wykorzystać rosnące zapotrzebowanie na technologie i produkty w gospodarce niskoemisyjnej. Konieczne jest wykorzystanie potencjału zarówno publicznych, jak i prywatnych instytucji rynku pracy. Programy skierowane do pracowników ZE PAK powinny być oparte o zakontraktowany rezultat – skuteczne zatrudnienie danego pracownika oraz utrzymanie go w danym miejscu pracy. Istotne wyzwanie stanowi także dostosowanie umiejętności odchodzących pracowników związanych z sektorem węgla brunatnego by to oni znaleźli zatrudnienie w nowo powstającej branży OZE. W przeciwnym wypadku wakaty będą zapełniane przez pracowników napływowych z innych części województwa wielkopolskiego. To będzie skutkowało sytuacją, w której mimo wzrostu liczby osób zatrudnionych przez lokalne firmy, dojdzie równocześnie do wzrostu bezrobocia. Nowych miejsc pracy, które mogą powstać w wyniku inwestycji w sektorze energetycznym, może być od 12 tys. do 22 tys. miejsc pracy, jak oszacowali to autorzy raportu.

Moment publikacji raportu jest wyjątkowy

Raport to swoisty wkład w opracowanie Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji (TPST). Bowiem właśnie teraz regiony węglowe poddają pod konsultacje swoje opracowane TPST. Wnioski i rekomendacje z raportu z powinny zostać zawarte w TPST Wielkopolski Wschodniej, który aktualnie znajduje się w konsultacjach w ramach grup roboczych.

Zapraszamy również do obejrzenia na Facebooku naszego vodcastu na temat raportu z jednym z jego współautorów, z prezesem fundacji Instrat Michałem Hetmańskim.

źródło/ Aleksandra Świetlik: https://www.wwf.pl/aktualnosci/sprawiedliwa-transformacja-dzieje-sie-juz-we-wschodniej-wielkopolsce

autorka: Alina Pogoda