Najnowsza analiza organizacji CEE Bankwatch Network pokazuje, że od 2013 roku środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego przyznawane Polsce w niewielkim stopniu przyczyniły się do realizacji założonych celów Banku dotyczących polityki energetycznej i klimatycznej. EBI przeprowadza właśnie rewizję swojej polityki energetycznej – konsultacje trwają do 29 marca.
W 2018 roku EBI przeznaczył w Polsce prawie 4 miliardy Euro na wsparcie przedsięwzięć infrastrukturalnych, edukacyjnych, zdrowotnych oraz przemysłu i usług (kwota ta nie obejmuje Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego). Największy udział przypada na sektor transportowy, który w zeszłym roku otrzymał od EBI pożyczki na kwotę 1,8 miliarda Euro. Bezpośrednie wsparcie dla przemysłu wyniosło ponad 365 milionów Euro, a dla usług około 260 milionów Euro. W dalszej kolejności są sektory energii (175 milionów Euro), rozwój miejski (186 milionów Euro), edukacja (37 milionów Euro) oraz zdrowie (13 milionów euro). Pozostała kwota trafiła do pośredników finansowych, tj. banków komercyjnych, BGK i innych podmiotów. W tym przypadku ostateczni beneficjenci i wsparte sektory nie są znane.
Łączne wsparcie EBI przekazane Polsce w latach 2013-2017 [mln Euro]
Analizy przeprowadzone przez CEE Bankwatch Network oraz Polską Zieloną Sieć wskazują jednak, że począwszy od roku 2013 finansowanie EBI dla projektów wpierających politykę klimatyczną Unii w Polsce, to jest efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii, jest na bardzo niskim poziomie.
Udział łącznej kwoty pożyczek na poprawę efektywności energetycznej w ogóle pożyczek EBI w krajach UE w latach 2013-2017, % (średnia dla wszystkich krajów wyniosła 4,6%)
Udział łącznej kwoty pożyczek na rozwój energii odnawialnej w ogóle pożyczek EBI w krajach Unii w latach 2013-2017, % (średnia dla wszystkich krajów wyniosą 5,7%)
EBI przeprowadza właśnie rewizję swojej polityki energetycznej w kontekście nowych celów klimatycznych Unii, a także Porozumienia Paryskiego.
Na początku stycznia EBI ogłosił konsultacje, które potrwają do 29 marca 2019 r. Z dokumentami konsultacyjnymi można zapoznać się na stronie Banku pod adresem bit.ly/EBI konsultacje. Warto, aby zarówno organizacje społeczeństwa obywatelskiego, jak również wszelkie podmioty rynku energii, w szczególności te kluczowe dla przedsięwzięć w OZE czy efektywność energetyczną wzięły udział w konsultacjach w celu zmiany kierunku polityki inwestycyjnej banku w Polsce.
Europejski Bank Inwestycyjny jest instytucją Unii Europejskiej, jednocześnie największym na świecie międzynarodowym bankiem rozwoju. Rolą EBI jest finansowe wsparcie przedsięwzięć istotnych dla realizacji celów polityki Unii Europejskiej. Sposób realizacji tych celów ustalony został w dorocznym Planie Operacyjnym oraz w wielu politykach sektorowych banku, np. w polityce energetycznej. Oprócz wspierania polityki spójności Unii, na co EBI przeznacza przynajmniej 30% swoich pożyczek, bank ustanowił w 2008 roku, że 25% ogólnej sumy przyznanych pożyczek w Unii Europejskiej będzie wspierało walkę ze zmianami klimatycznymi oraz przedsięwzięcia dostosowawcze do zmian klimatu.
Izabela Zygmunt z Polskiej Zielonej Sieci: Polska, uzasadniając swój opór wobec przyjmowania przez UE ambitniejszych celów klimatycznych, często powołuje się na obiektywne trudności wynikające ze swojego uzależnienia od paliw kopalnych. W tej sytuacji inwestowanie w projekty energetyczne wspierające transformację energetyczną Polski powinno być priorytetem EBI. Stawką jest tu nie tylko postęp w realizacji polityki klimatycznej, ale też spójności w obszarze rozwoju społeczno-gospodarczego, zdrowia publicznego czy konkurencyjności. Zarówno polski rząd, jak i sam EBI, muszą przestać mierzyć sukces wyłącznie sumą przelanych pieniędzy. Zamiast tego powinni sprawdzać, czy pieniądze te rzeczywiście wspierają najpotrzebniejsze projekty.
Anna Roggenbuck, CEE Bankwatch Network: W kolejnych latach widzimy, że sektor energii w Polsce jest przez EBI zaniedbywany. Beneficjentami dotychczasowych pożyczek EBI były przedsiębiorstwa państwowe takie jak Energa, Tauron, PGE czy Enea. Pożyczki te nie były w żaden sposób powiązane z redukcją emisji dwutlenku węgla. EBI jest zobowiązany do wspierania osiągania celów polityki unijnej, co mam nadzieję przełoży się w kolejnych latach we wzmożone wsparcie dla OZE i efektywności energetycznej poprzez ofertę lepiej dostosowanych produktów finansowych oraz pomocy technicznej w przygotowaniu i wdrażaniu projektów.