Wielkopolska Wschodnia jest najbardziej ambitnym regionem węglowym w Polsce pod względem tempa przeprowadzania transformacji. Polska Zielona Sieć i CEE Bankwatch Network wyprodukowały film o ścieżce tego regionu ku zeroemisyjności.
W październiku 2020 roku Wielkopolska Wschodnia ogłosiła chęć osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2040 roku. To aż o 10 lat wcześniej niż planuje to Unia Europejska! Jest to deklaracja przełomowa dla regionu, w którym od 80 lat wydobywa się węgiel brunatny. Zakończenie eksploatacji i spalania surowca ma nastąpić w ciągu najbliższych 9 lat.
Wielkopolska Wschodnia, dzięki swoim ambitnym celom, została zauważona przez polskie i zagraniczne media. Region, planując swoją transformację, angażuje w nią górnicze związki zawodowe, lokalny biznes, przedstawicieli oświaty i nauki, organizacje pozarządowe i każdego zainteresowanego tym tematem. Wielkopolska Wschodnia stanowi też wzór do naśladowania jeżeli chodzi o partycypację społeczną w rozpoczynającej się właśnie sprawiedliwej transformacji.
Polska Zielona Sieć i CEE Bankwatch Network, które wspierają Wielkopolskę Wschodnią w działaniach zmierzających do pożegnania z węglem i przetransformowaniu gospodarki regionu na zeroemisyjną, wyprodukowały film, w którym występują osoby zaangażowane w proces transformacji. Bohaterowie produkcji opowiadają o jej przebiegu, o napotykanych trudnościach i wyzwaniach.
Film zwraca szczególną uwagę na oddolny proces przeprowadzenia transformacji. Agata Kuźmińska, która od 3 lat skupia się na planowaniu tego procesu i jest prezeską Fundacji Instytut Zielonej Przyszłości, twierdzi że już w tym momencie trzeba pracować nad projektami i inwestycjami, w których znajdą zatrudnienie osoby odchodzące z branży wydobywczej.
Lokalni aktywiści, Miłka Stępień oraz Jarosław Koźlarek, podkreślają w filmie, że w regionie już od lat 90. lawinowo zmniejsza się liczba miejsc pracy w przemyśle górniczo-energetycznym. Mówią, że konieczne jest tworzenie nowych miejsc pracy dla kolejnych kilku tysięcy aktualnie zatrudnionych w kopalni i elektrowni, a przede wszystkim dla młodych osób. Warto dać im jak najwięcej powodów, żeby po studiach w dużych miastach, wracały swojego rodzinnego regionu.
Nad tym, jaka będzie przyszłość po węglu, zastanawiają się sami górnicy. Witold Kłosowiak, przewodniczący Rady Pracowników spółki ZE PAK, zwraca uwagę na to, że bez przekwalifikowań górnicy nie znajdą pracy w innych branżach. Konieczna zatem jest prognoza rynku pracy oraz stworzenie programów szkoleniowych, uszytych na miarę lokalnego rynku pracy i inwestycji w regionie.
W miarę jak aktywiści lokalni zaczęli wołać o pomoc w tworzeniu alternatywy gospodarczej dla regionu, do planowania transformacji dołączyła się Agencja Rozwoju Regionalnego w Koninie, z prezesem Maciejem Sytkiem na czele. ARR zadbała o sprawny proces partycypacji społecznej w tworzeniu Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji. Dzięki jej działaniom region otrzyma wsparcie z unijnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, który pozwoli m.in. na realizację projektów rekultywacji terenów pokopalnianych.
Wielkopolska Wschodnia zdaje sobie sprawę z tego, że opóźnianie procesu sprawiedliwej transformacji może być tragiczne w skutkach dla lokalnej społeczności. Przed regionem stoi szereg trudnych wyzwań: poprawa stosunków wodnych, zagospodarowanie terenów pokopalnianych, znalezienie remedium na zjawisko wyludniania. Aby stawić czoła temu ostatniemu konieczne jest tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy w zielonych branżach, które dadzą rozpęd lokalnej gospodarce.
W regionie bardzo aktywni są górnicy, którzy angażują się w tworzenie projektów, dzięki którym, będą mieli szansę na zatrudnienie po węglu. Mieszkańcy Wielkopolski Wschodniej są świadomi zmiany, która dzieje się na ich oczach i chętnie biorą udział w coraz liczniejszych warsztatach, spotkaniach i projektach, których celem jest wypracowywanie rozwiązań, dzięki którym Wielkopolska Wschodnia będzie pierwszym, zeroemisyjnym i przyjaznym środowisku regionem w Polsce.
autorka: Alina Pogoda