autorka: Alina Pogoda
Jak przeprowadzić sprawiedliwą transformację? – poradniki od Komisji Europejskiej
Pod koniec maja Komisja Europejska opublikowała szczegółowe poradniki dotyczące poszczególnych aspektów sprawiedliwej transformacji: tworzenia strategii dla regionów górniczych, zarządzania procesem transformacji, wspierania pracowników zmieniających pracę oraz naprawy środowiska i postępowania z infrastrukturą pokopalnianą. Przewodniki są adresowane do przedstawicieli samorządów, polityków na szczeblu lokalnym i krajowym, przedstawicieli organizacji pozarządowych i związków zawodowych.
Poradnik o budowaniu strategii sprawiedliwej transformacji dla regionu górniczego.
Zawiera informacje dotyczące tego, jak przygotować długoletni proces polegający na zaangażowaniu wszystkich interesariuszy i stworzeniu planu działania zawierającego cel, jakim jest zeroemisyjność i szczegółowe kroki, pozwalające go osiągnąć. Perspektywa działań takiego planu powinna obejmować 30 lat, ponieważ tyle czasu zostało według naukowców do osiągnięcia neutralności klimatycznej, aby zatrzymać ocieplenie planety poniżej 1,5°C. Jest to również czas konieczny do przeprowadzenia głębokich, strukturalnych zmian gospodarczo-społecznych. Wszystkie strategiczne kroki podjęte aby doprowadzić transformację do momentu, w którym nie będzie bezrobocia spowodowanego utratą pracy w sektorze paliw kopalnych, muszą być wykonane w oparciu o rzetelną i dogłębną wiedzę o regionie. Kluczowa jest zatem konsultacja z wieloma interesariuszami, którzy mają wiedzę na temat problemów i potrzeb społeczeństwa i pracowników. Poradnik opisuje także strategiczne wybory, przed jakimi będą stawały osoby zaangażowane w proces transformacji. Zawarte są w nim przykłady obecnych działań prowadzonych w europejskich regionach górniczych oraz odniesienia do szeregu dalszych materiałów pomocniczych, które zostały opracowane specjalnie dla Platformy Regionów Górniczych w Procesie Transformacji.
Poradnik dotyczący zarządzania procesem sprawiedliwej transformacji
podkreśla konieczność stworzenia wielopoziomowego modelu współpracy między szczeblem unijnym, państwowym, regionalnym i lokalnym. Ważnym elementem tej współpracy jest dialog społeczny między reprezentantami rządowymi i samorządowymi, pracodawcami i pracownikami na temat ich perspektywy rozwoju. Każdy etap budowania, jak i wdrażania oraz monitorowania realizacji planu sprawiedliwej transformacji musi być szeroko komunikowany opinii publicznej. Ma to na celu transparentne informowanie społeczności o tym, w co może się zaangażować oraz co będzie się działo na dalszych etapach.
Poradnik na temat wspierania zatrudnienia pracowników sektora paliw kopalnych w gałęziach zielonego przemysłu
skupia się na procesie przewidywania użytecznych umiejętności na przyszłym rynku pracy. Wsparcie pracowników powinno polegać na zapewnieniu im nowej pracy. Do tego niezbędna jest szczegółowa wiedza nt. umiejętności pracowników z regionu węglowego oraz profil pracowników jakich będą potrzebować alternatywne zakłady pracy, a także programy przekwalifikujące. Niezaprzeczalnym trendem na rynku pracy jest digitalizacja i zrównoważony rozwój – te dwie tendencje będą kształtowały zapotrzebowanie na miejsca pracy w przyszłości.
Poradnik dotyczący rekultywacji terenów pokopalnianych
prezentuje przykłady zmiany sposobu zagospodarowania terenów należących do kopalni oraz pokazuje z jakich elementów składa się proces zamykania zakładów górniczych. Jednym z przykładów jest teren kopalni Matra na Węgrzech, którą zamieniono na elektrownię słoneczną. Rekultywacja terenów przykopalnianych, tak samo jak proces zmiany ich użytkowania, może być źródłem wielu miejsc pracy.
Przewodniki są opublikowane w języku angielskim i posiadają wiele odnośników do innych artykułów i materiałów na dany temat. W tworzenie ich były zaangażowane osoby, które na co dzień zajmują się procesem sprawiedliwej transformacji i są aktywistami działającymi w regionach węglowych. Są bazą wiedzy, która została zdobyta wraz z doświadczeniem i może być wykorzystywana przy tworzeniu Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji, które będą przepustką do uzyskania wsparcia z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.